O Φάνης και ο Χρόνος

Ο Χρόνος τρύπωσε στην Εθνική Βιβλιοθήκη και συνάντησε όχι τυχαία το Φίλο του Φάνη Μιχαλόπουλο (*) Ο Φάνης μόλις τον είδε καταχάρηκε και τον προσκάλεσαι να πιούν ένα ουζάκι. Ο Φάνης άρχισε τότε να διηγείται:... "Δεν θα ξεχάσω ποτέ το θέαμα που μου έδωσε προ χρόνων η Eρέτρια. Είχε βρέξει τα πρωί και το χώμα ήταν νωπό. Η νύχτα ήταν ήρεμη και δροσερή. Άνοιξη. Περάσαμε το Ληλάντιο πεδίο, το κατάφυτο, από οπωροφόρα δένδρα και άλλα σπαρτά. ‘Ήταν ένας παράδεισος λουλουδιασμένος, αφήνοντας απόκοσμες ευωδιές. Περάσαμε το ποτάμι που είχε κατεβάσει πολύ νερό. Κελάρυζε γύρω στον κάμπο με μια αλλόκοτη μουσική. Οι χρόνοι ξεχνιούνταν και νόμιζες ότι περιδιαβάζεις στους αρχαίους καιρούς, οπότε και πάλι το Ληλάντιο πεδίο ήταν καλλιεργημένο όπως σήμερα, ίσως και εντατικότερα. Μακρά, ο ρόγχος της θάλασσας, που έφτανε ως εμάς, μουρμούριζε και ακουγόταν σαν ήχοι κομματιασμένης συμφωνίας. Ήταν μεσάνυχτα και η Πανσέληνος, εμψύχωνε το ερημικό εκείνο μέρος. Επί τέλους φτάσαμε στο κάμπο της Ερέτριας. Δεν ήταν κατοικημένος όπως σήμερα. Είχε λίγα σπίτια χτισμένα ή μισό φτιαγμένα στο παραθαλάσσι (ακροθαλασσιά). Φτάσαμε σε λίγο στο λιμάνια και εκεί προς το άλλοτε υγειονομείο. Ανεβήκαμε τη σκάλα και βγήκαμε στο παράθυρο. Μια απροσδόκητη, μια ανείπωτη, μια ανέλπιστη μαγεία απλώνονταν κάτω με το κάστρο στο βάθος και τα ερείπια, που μόλις γυάλιζαν στο φως της σελήνης. Άκρα σιγή βασίλευε. Ήταν από τις λίγες φορές που αισθάνθηκα το ρίγος της συγκινήσεως να με συνεπαίρνει. Έμεινα εκεί σαστισμένος, συνεπαρμένος από την γοητεία (καταγοητευμένος). Όσο περνούσε η ώρα τόσο στη φαντασία μου πρόβαλαν οι πανάρχαιες αναμνήσεις : Οι τολμηροί θαλασσοπόροι που έφευγαν για νέες περιπέτειες, νέους αγώνες. Ντυμένοι στην παλιά αρματωσιά τους, το θώρακα και το κράνος, με κοντάρια και τσεκούρια στα χέρια, μπαίνουν στα πλοία κάτω από τις ευλογίες και τις ευχές, των συγγενών που έμεναν. Κι ύστερα οι γιορτές για τις θεότητες, με τους οπλίτες τους καβαλλαρέους και τα’ άρματα.. Οι αγώνες για τη νίκη. Οι ναοί οι τύμβοι μου φάνηκαν σαν νάταν ακόμα όρθιοι, και να δέχονται τις προσφορές από νέους και γέρους που κρατούσαν στα χέρια τους δάδες, αναμμένες και που έψαλαν ύμνους κα παιάνες. Και ύστερα οι πόλεμοι, οι καταστροφές, τα δράματα των χαμένων στα πέλαγα, οι Μήδοι, οι φόνοι και οι αιχμαλωσίες των πολιτών. Τους έβλεπα να μάχονται απελπισμένα, λυσσασμένα, απεγνωσμένα για τη λευτεριά και τη πόλη τους, που σε λίγο θα έπεφτε στα χέρια των εχθρών. Έζησα τη πνοή τους, την αγωνία, το θάνατό τους. Και ύστερα η Αθήνα, ο Φίλιππος ο Β΄, ο Μέγας Αλέξανδρος, οι Πτολεμαίοι, ο Φλαμενίνος, και τελευταία η καταστροφή, κλπ, κλπ, τα λάφυρα, τα παλλάδια, τα αγάλματα, οι θησαυροί που τα άρπαξαν οι Ρωμαίοι, η σκλαβιά κι η ταπεινοσύνη. Το πεπρωμένο της Ελλάδος και του κόσμου.. Η νίκη, ο θρίαμβος και ύστερα ο χαμός... Και έρχονται στα χείλη μου οι στίχοι κάποιου λησμονημένου ποιητή:
Ερέτρια ω σεβαστόν Ελευθερίας θύμα,
Ανέστη η μήτηρ σου Ελλάς και σύ εξύπνα ήδη
Ασπαζεταί σου τας ακτάς το του Αγαίου κύμα
Κι η αύρα μωλπάς ευθύμους εις την λύραν μου δίδει..
Η Ερέτρια δεν ξύπνησε και παραμένει ένα θαυμαστό συντρίμμι της Αρχαιότητας, που η σελήνη εξαϋλώνει… και ένα ιερό προσκύνημα του επισκέπτη. Και δεν είναι μόνη η Ερέτρια κι η Χαλκίδα που δίνουν αυτή την εντύπωση. Οπουδήποτε στραφεί κανείς στην Εύβοια θα συναντήσει τόπους υπέροχους από φυσικής απόψεως"…
Οι δύο Φίλοι συμφώνησαν να διακοσμήσουν τις εντυπώσεις του Φάνη με σύγχρονες φωτογραφίες του Λήλα και των λειψάνων των αρχαίων της Ερέτριας και σύντομα να τα ξανά πουν… και χάθηκαν μέσα στην αόρατη Μνήμη της πόλης των Αθηνών…
(*) Φάνης Μιχαλόπουλος (1901-1960). Ο Φάνης Μιχαλόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα. Αποφοίτησε από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από νεαρή ηλικία ωστόσο στράφηκε στη δημοσιογραφία. Δημοσίευσε μελέτες, κυρίως για θέματα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, ως σημαντικότερο έργο του ωστόσο θεωρείται η μονογραφία του για τον Κοσμά τον Αιτωλό που εκδόθηκε το 1940.