Χίλιοι και Δέκα λόγοι να «Πάμε Ελλάδα»

Μίλερ/Κατσίμπαλης/Μίλερ/Υδρα/Γκίκας

Υπάρχουν άνθρωποι που όταν η λέξη Ελλάδα – Grèce, βρίσκεται στα χείλια τους αυτά αρχίζουν να ρέουν μέλι… αλλά αυτό είναι μια ιστορία που θα την πούμε άλλη φορά…

Υπήρξαν άνθρωποι που όταν οι λέξη Greece βρέθηκε στη μύτη του μολυβιού τους η τελευταία «τρελάθηκε» και άρχισε να τρέχει να τρέχει ζωγραφίζοντας ένα τεράάάάάάστιο πίνακα… Έτσι ένιωσα όταν βρέθηκα μέσα στο ως άνω εικονιζόμενο βιβλίο-πίνακα του Χένρι Μίλερ: «Ο Κολοσσός του Μαρουσιού». Ως Έλληνας δε, «κοκκίνισα» που δεν είχα ιδέα γι αυτόν μέχρι τον Οκτώβρη του 2003 όταν μου τον σύστησε ο φίλος μου Marc Lefevre ! Αμέσως έτρεξα και διάβασα αποσπάσματα από την γαλλική έκδοση και περίμενα υπομονετικά μέχρι τον Γενάρη του 2007 να διαβάσω αυτήν την υπέροχη δουλειά-μετάφραση της Ιωάννας Καρατζαφέρη / ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ. Τι λοιπόν να πρωτο-copy εδώ στο «Πάμε Ελλάδα» μέσα από τις 365 - όσες και οι ημέρες του χρόνου - σελίδες – εικόνες του βιβλίου;
Διάλεξα λοιπόν δέκα πινελιές-περικοπές:
Ξεκινώ από μία πινελιά του Μίλερ για τον Χατζηκυριάκο – Γκίκα :

1. « Ο Γκίκας έχει τοποθετήσει τον εαυτό του στο κέντρο του χρόνου, σε αυτή τη αυτοδιαιωνιζόμενη Ελλάδα που δεν έχει σύνορα, όρια, ηλικία. Οι καμβάδες του Γκίκα είναι τόσο φρέσκιοι, και καθάριοι, τόσο αγνοί και γυμνοί από όλες τις προφάσεις, όσο είναι η θάλασσα και το φως που μέσα τους κολυμπάνε τα εκθαμβωτικά νησιά. Ο Γκίκας είναι ένας αναζητητής της αλήθειας. Οι πίνακές του πάνε πέρα από τον ελληνικό κόσμο….

Γρήγορα γρήγορα όμως να μην χάσουμε το Flying Dolfin που θα μας πετάξει μέχρι την petrified Ύδρα του Μίλερ !

2. «Η Ύδρα είναι ένας βράχος που βγαίνει από τη θάλασσα σαν ένα τεράστιο καρβέλι απολιθωμένου ψωμιού. Είναι το ψωμί που έγινε, το οποίο ο καλλιτέχνης λαμβάνει ως ανταμοιβή για το μόχθο του όταν πρωτοβλέπει την γη της επαγγελίας. Μετά την εσωτερική φώτιση έρχεται η δοκιμασία του βράχου, απ’ όπου θα πρέπει να γεννηθεί η σπίθα που θα βάλει φωτιά στον κόσμο. Μιλάω με πλατιές, γρήγορες εικόνες γιατί πηγαίνοντας από το ένα μέρος της Ελλάδας στο άλλο είναι σαν να παρακολουθείς το μοιραίο δράμα της φυλής καθώς κάνει κύκλους από παράδεισο σε παράδεισο. Κάθε στάση είναι ένα πέτρινο σκαλοπάτι σ’ ένα μονοπάτι σημαδεμένο από τους θεούς. Είναι στάσεις ανάπαυλας, προσευχής διαλογισμού, πράξης, θυσίας μεταμόρφωσης. Σε κανένα σημείο αυτής της πορείας δεν υπάρχει ταμπέλα που να γράφει ΤΕΛΟΣ. Οι ίδιοι οι βράχοι, και πουθενά στο κόσμο ο θεός δεν υπήρξε τόσο απλόχειρος μαζί τους όσο στην Ελλάδα, είναι σύμβολα αιωνίας ζωής. Στην Ελλάδα οι βράχοι είναι εύγλωττοι: οι άνθρωποι μπορεί να πεθαίνουν, οι βράχοι ποτέ. να’ έναν τόπο όπως την Ύδρα, για παράδειγμα, ξέρει κανείς πως όταν πεθάνει κάποιος γίνεται μέρος του βράχου της πατρίδος του. Αλλά αυτός ο βράχος είναι ένας ζωντανός βράχος, ένα θείο κύμα ενέργειας αιωρούμενο στο χρόνο και το χώρο, δημιουργώντας μια παύση μικρής ή μακράς διάρκειας στην ατέλευτη μελωδία. Η Ύδρα μπήκε σαν μια παύση στο μουσικό πεντάγραμμα της δημιουργίας από έναν έμπειρο καλλιγράφο. Είναι σαν μια μία από εκείνες τις θείες παύσεις που επιτρέπουν στον μουσικό, όταν ξαναρχίζει τη μελωδία, να συνεχίσει πάλι σε μια εντελώς καινούργια κατεύθυνση…»

Συγνώμη έχετε παλι-ν-δρομήσει την δια-δρομή Επίδαυρο @ Μυκήνες @ Επίδαυρο; Αν όχι δεν πειράζει, ακολουθείστε το Μίλερ !

3. «Υπάρχουν δύο διακριτικοί κόσμοι που συγκρούονται μεταξύ τους – ο ηρωικός κόσμος του φωτός της ημέρας και ο μοναστηριακός κόσμος της σπάθας και του δηλητηρίου. Οι Μυκήνες όπως και η Επίδαυρος κολυμπάνε στο φως. Η Επίδαυρος όμως είναι όμως ολάνοιχτη, εκτεθειμένη, αφιερωμένη αμετάκλητα στο πνεύμα. Οι Μυκήνες είναι αναδιπλωμένες, σαν ένας φρεσκοκομμένος αφαλός, τραβώντας τη δόξα τους κάτω στα έγκατα της γης όπου τρέφονται από αυτή με απληστία οι νυχτερίδες και οι σαύρες. Η Επίδαυρος είναι μια κούπα απ’ όπου πίνεις αγνό πνεύμα: μέσα της είναι το γαλάζιο του ουρανού και τα άστρα και τα φτερωτά πλάσματα που πετάνε ανάμεσα, σκορπίζοντας τραγούδι και μελωδία. Οι Μυκήνες μόλις περάσεις… Την τελευταία στροφή, κουλουριάζονται ξαφνικά σ’ ένα απειλητικό, ζοφερό, προκλητικό, αδιαπέραστο κουβάρι. Οι Μυκήνες είναι κλειστές, κουλουριασμένες, συσπώνται σαν τους μυς παλαιστή. Ακόμα και το φως που πέφτει πάνω τους με ανελέητη διαύγεια, απορροφάται, αλλοιώνεται, γκριζάρει, θολώνει. Ποτέ δεν υπήρξαν δύο κόσμοι τόσο κοντά αντιπαραταγμένοι, και όμως τόσο ανταγωνιστικοί. Εδώ είναι το Γκρήνουιτς σε σχέση με όλα εκείνα που αφορούν την ψυχή του ανθρώπου. Μια τρίχα και μόνο να κουνηθείς προς οποιαδήποτε μεριά και βρέθηκες σε ένα διαφορετικό κόσμο. Αυτό είναι το μεγάλο φωτεινό εξόγκωμα του τρόμου, το ύψωμα απ’ όπου ο άνθρωπος, έχοντας φτάσει στο ζενίθ του, έγειρε πίσω και έπεσε στο απύθμενο βάραθρο.

Αλλά που βρισκόμαστε; Φυσικά στην Ελλάδα; Και τι είναι Ελλάδα; Ας ρωτήσουμε τον Μίλερ !

4. «Η Ελλάδα είναι αυτό που ξέρουμε όλοι, ακόμα και ερήμην, ακόμα και ως παιδιά ή ως ηλίθιοι, ή ως αγέννητοι. Είναι αυτό που προσδοκάς να είναι η γη όταν τις δίνεται η σωστή ευκαιρία. Είναι το υπέρτατο κατώφλι της αθωότητας. Στέκεται, όπως στεκόταν από την γέννησή της, γυμνή και απόλυτη αποκάλυψη. Δεν είναι μυστηριώδης ή αδιαπέραστη, δεν προκαλεί δέος, δεν είναι προκλητική, απαιτητική. Είναι φτιαγμένη από χώμα, αέρα, φωτιά και νερό. Αλλάζει ανάλογα με τις εποχές με αρμονικούς κυματώδεις ρυθμούς. Αναπνέει, νεύει, απαντάει»…

Πάμε τώρα Κρήτη:

5. «Η Κρήτη είναι κάτι άλλο. Η Κρήτη είναι ένα λίκνο, ένα όργανο, ένας παλλόμενος δοκιμαστικός σωλήνας μέσα στον οποίο πραγματοποιείται ένα ηφαιστειακό πείραμα. Η Κρήτη μπορεί να κατασιγάζει το πνεύμα το πνεύμα, να ακινητοποιεί τον αναβρασμό της σκέψης»… Το Ηράκλειο είναι μια φτωχική πόλη που φέρει όλα τα γνωρίσματα της τουρκικής κυριαρχίας. Οι κεντρικοί δρόμοι είναι γεμάτοι υπαίθρια μαγαζιά όπου ‘όλα όσα χρειάζεται ο άνθρωπος είναι χειροποίητα όπως στο Μεσαίωνα. Οι Κρητικοί έρχονται από την ύπαιθρο ντυμένοι με όμορφες μαύρες ενδυμασίες και κομψές ψηλές μπότες από κόκκινο ή λευκό δέρμα. Μετά τους Ινδούς και τους Βερβερίνους είναι οι πλέον όμορφοι, εγγενείς, αξιοπρεπείς άνδρες που έχω δει ποτέ… Περπάτησα ως την άκρη της πόλης … εδώ μαζεύονται τα λεοφωρεία, σαν τσακισμένες κάμπιες, περιμένοντας τη σκόνη των πεδιάδων να τα πνίξει στη λήθη… Γύρισα πίσω και βυθίστηκα στο λαβύρινθο των σοκακιών, των στριφτών δρόμων… περιπλανιόμουν σε παραζάλη, σταματώντας που και πού για ν’ ακούσω έναν ραγισμένο δίσκο από κάποιο φωνογράφο με χωνί πάνω σε μια καρέκλα στη μέση του δρόμου. Οι χασάπηδες ήταν τυλιγμένοι με άσπρες ματωμένες ποδιές. Στέκονταν μπροστά σε πρωτόγονα χασαποκούτσουρα σε μικρά παραπήγματα σαν αυτά που μπορείς να δεις στην Πομπηία…

Και...

6. Η Κνωσός σε όλες της τις όψεις σου υποβάλει το μεγαλείο, τη λογική και τον πλούτο ενός ισχυρού και ειρηνικού λαού. Είναι ένας κόσμος χαρούμενος – χαρούμενος ιγιής, λογικός γερός. Οι απλοί άνθρωποι έπαιξαν σπουδαίο ρόλο αυτό είναι προφανές. Λέγεται ότι σε όλη τη μακρά της ιστορία δοκιμάστηκε από κάθε μορφή διακυβέρνησης που είναι γνωστή στον άνθρωπο…. Δεν προσποιούμαι ότι ξέρω, αλλά ένιωσα όπως σπάνια έχω νιώσει μπροστά στα ερείπια του παρελθόντος, ότι εδώ για πολλούς αιώνες βασίλεψε μια εποχή ειρήνης. Υπάρχει κάτι γήινο στην Κνωσό μια ατμόσφαιρα παρόμοια με αυτή που προκαλείται όταν κάποιος μιλάει κινέζικα ή γαλλικά… Η Κνωσός ήταν κοσμική με την καλύτερη έννοια της λέξης. Ο πολιτισμός τον οποίον συνόψιζε έγινε χίλια κομμάτια πριν από την έλευση του Σωτήρος, έχοντας αφήσει κληρονομιά στον δυτικό κόσμο τη μεγαλύτερη συνεισφορά που έχει γνωρίσει μέχρι τώρα ο άνθρωπος – το αλφάβητο…

7. «Σε ένα άλλο μέρος του νησιού στη Γόρτυνα, αυτή η ανακάλυψη έχει αποθανατιστεί στους τεράστιους ογκόλιθους που κατακλύζουν κατά μήκος την ύπαιθρο σαν μικροσκοπικό σινικό τείχος. Σήμερα η μαγεία έχει φύγει από το αλφάβητο. Είναι μια νεκρή φόρμα για να εκφράζει νεκρές σκέψεις».

Μερικές ώρες στα Χανιά:

8. «Η παλιά πόλη (Χανιά) πάρα πολύ ενδιαφέρουσα. Πραγματικός λαβύρινθος. Μια εικόνα της Βενετίας σε κουρέλια. Αλλά αυτό που μ’ ευχαρίστησε περισσότερο ήταν μια τυχαία συνάντηση στο δρόμο μ’ ένα νάνο. Ένας λαβύρινθος δρόμων, τι πόρτες, τι είσοδοι ! Στην καινούργια πλευρά της πόλης, στο ελληνικό τμήμα, νιώθεις τον αέρα του ελληνικού χαρακτήρα. Τα σπίτια απλώνονται προς τη θάλασσα και τα βουνά. Ανάμεσά τους υπάρχει αρκετή απόσταση.. Το φως διαχέεται. Τα παιδιά παίζουν στον ήλιο. Μια χοντρή γυναίκα στέκεται σε μια σκάλα στη μέση του δρόμου και κλαδεύει ένα δένδρο. Πολύ ελληνικό»…

Πάμε Δελφούς:

9. «Ανεβήκαμε το λόφο μέχρι το θέατρο, απ’ όπου κοιτάξαμε τ’ απομεινάρια από τους θησαυρούς των θεών, τους ερειπωμένους ναούς, τους πεσμένους κίονες, προσπαθώντας μάταια να ξαναδημιουργήσουμε το μεγαλείο αυτού του αρχαίου τόπου… ξαφνικά έτσι όπως στεκόμασταν εκεί σιωπηλοί και σοβαροί, ο Κασίμπαλης πήγε στο κέντρο του θεάτρου και σηκώνοντας τα χέρια του ψηλά απήγγειλε τις τελευταίες γραμμές του τελευταίου χρησμού. Ήταν εντυπωσιακή στιγμή, το λιγότερο που μπορώ να πω… Ο κόσμος που χάθηκε μαζί με τους Δελφούς χάθηκε σαν μέσα στον ύπνο. Η νίκη και η ήττα δεν έχουν νόημα στο φως του τροχού που γυρίζει ασταμάτητα. Οδεύουμε προς ένα καινούργιο εύρος της ψυχής, και χίλια χρόνια μετά οι άνθρωποι, θα απορούν με την τυφλότητά μας, το λήθαργό μας, την τεμπέλικη συγκατάθεσή μας σε μια τάξη που ήταν καταδικασμένη… ό,τι είναι εξαιρετικό εδώ στους Δελφούς συγκεντρώνεται εδώ στη μνήμη των αγωνισμάτων που γίνονταν στα σύννεφα. Καθώς γύρισα να φύγω είδα ένα βοσκό να οδηγεί ένα κοπάδι του πάνω από την κορυφογραμμή. Η σιλουέτα του διαγραφόταν τόσο καθαρά κόντρα στον ουρανό που φαινόταν σαν να έπλεε σε μια βιολετιά αύρα. Τα πρόβατα πήγαιναν αργά πάνω σε ένα χρυσό χνούδι στη μαλακιά ραχοκοκαλιά, σαν να έβγαιναν νυσταλέα πάνω από τις νεκρές σελίδες ενός ξεχασμένου ειδυλλίου»…

Πως λοιπόν να μην «πάμε Ελλάδα»;

10. «Στην Ελλάδα είσαι πάντα γεμάτος από την αίσθηση της αιωνιότητας που εκφράζεται στο εδώ και τώρα. Τη στιγμή που επιστρέφεις στον δυτικό κόσμο, είτε στην Ευρώπη είτε στην Αμερική, αυτή η αίσθηση του σώματος της αιωνιότητας, του ενσαρκωμένου πνεύματος θρυμματίζεται. Πορευόμαστε με μια κίνηση του ρολογιού ανάμεσα στα απομεινάρια χαμένων κόσμων, επινοώντας τα μέσα της δική μας καταστροφής, επιλήσμονες της τύχης και της μοίρας, χωρίς ποτέ να γνωρίζουμε ούτε μια στιγμή ειρήνης, μην κατέχοντας ούτε μια σταγόνα πίστης, λεία των πιο σκοτεινών προλήψεων, χωρίς να ενεργούμε καν σαν άτομα αλλά σαν μικρόβια στον οργανισμό του αρρώστου… Είμαι ένας Αμερικανός που δεν θα ξεχάσει ποτέ την Ελλάδα ή τον ελληνικό λαό. Τους έχω μέσα στην καρδιά μου. Ειδικά το ελληνόπουλο που μ’ ενδιαφέρει υπεράνω όλων – το άθλιο, το κακόμοιρο ξυπόλυτο πλάσμα, το ρακένδυτο, που ζει από τον ήλιο, τους θρεπτικούς ανέμους, τη ζωτικότητα των ριζών της φυλής… … και νιώθω ότι παρά τις τρομερές αδικίες στην Ελλάδα, η φιλανθρωπία, η γενναιότητα, η ευγένεια, η συμπάθεια, ο αυθορμητισμός είναι αρετές που οι Έλληνες στο σύνολό τους κατέχουν»…

Ετσι λοιπόν είδε ο Χένρι Μίλερ την Ελλάδα του 1939 και έγραψε αργότερα το βιβλίο «Ο Κολοσσός του Μαρουσιού» με ατέλειωτες υπέροχες εικόνες για να τροφοδοτεί εσαεί το πνεύμα των ντόπιων και ξένων εραστών της «ελληνικότητας». Έγραψε επίσης και το παρακάτω ποίημα:

J’ avais marche les yeux bandes,
A pas chancelants, hésitants ;
J’ etais orgueilleux, arrogant,
Satisfait de mener la vie fausse
Et restreinte du citadin ;
La lumiere de la Grece
M’ a ouvert les yeux,
A penetre mes pores,
A fait se dilater mon etre tout entier.
J’ ai retrouve ma patrie,
Le monde avec le centre veritable,
La signification reelle de la revolution.
Aucun conflit guerrier
Entre les nations de la terre ;
Ne saurait troubler cet equilibre...
Je refuse categoriquement toute qualite,
Dans l’ avenir, qui serait inferieur
A ce titre de citoyen du monde
Que je me suis decerne en silence,
Debout dans le tombeau d’ Agamemnon

Henry Miller/Ανεπίσημη μετάφραση στα ελληνικά :
Περπατούσα με τα μάτια δεμένα
Με βήματα τρεμάμενα και διστακτικά !
Ήμουν υπερήφανος και αλαζονικός,
Χαιρόμουνα τάχα την ψεύτικη ζωή
Χαμένος στον κόσμο μου !
Το φως της Ελλάδας
Άνοιξε τα μάτια μου
Διάτρησε την ψυχή μου
Διέστειλε όλο μου το είναι !
Ξαναβρήκα την πατρική μου γη
Το αληθινό κέντρο του κόσμου
Την πραγματική σημασία της επανάστασης !
Καμία πολεμοχαρής σύγκρουση ανάμεσα στους λαούς της γης
Δεν θα μπορούσε να χαλάσει αυτή την ισορροπία
Αρνούμαι κατηγορηματικά
Να αποδεχθώ οποιαδήποτε άλλη ιδιότητα κατώτερη από αυτήν του «πολίτη του κόσμου» ! Αγαμέμνονα βασιλιά μου
Υποκλίνομαι βουβός μπροστά Στο θαύμα σου !

Χρήστος Ρουμελιώτης Κυριακή, 4 Μαρτίου 2007

ΑΦΙΕΡΩΣΗ ΣΤΟΝ ΜΙΛΕΡ :
Tu est «rene» au bord du Peloponnese
Ile homerique spartiate et colossale !
Tu adore ses montagnes et sa mer !
Terre des pures valeurs !
«Grequitude» sa qualite naturelle !
Ma patrie c’est ton etre paternel !
Le ciel la mer la terre !
Sont ta civilisation eternellement universelle !
Aucune tete hitlerienne ou bouschienne
Pourrait oser offenser la Paix Olympienne !
Qui s’ appelle cette fois ci «deux mille quatre Athenienne» !
Je suis tres fier de ton parage !
C’ est tres tres lourd ton heritage !
Merci Miller de ton depannage !
Merci Merci Henri de ta «Grequitude» !
Ton Agamemnon exist toujours a Mycenes !
Et te decerne sa gratitude !

Christos Roumeliotis pour Henri Miller,
Eretria, lundi 20 octobre 2003

Η ελληνική εκδοχή:
Ξαναγεννήθηκες στις ακτές της Πελοποννήσου,
Γης ομηρικής, Δωρικής, κολοσσιαίας !
Aγάπησες με τη ψυχή σου τα βουνά της
Αγάπησες τις θάλασσές της
Γη γνήσιων ανθρωπίνων και φυσικών αξιών !
Που τις είπες «Ελληνικότητα»!
Η πατρίδα μου Μίλερ είναι και δική σου
Ο ουρανός της η θάλασσά της η γη της
Είναι ο αιώνιος παγκόσμιος πολιτισμός !
Ποτέ Μίλερ καμία Χ ή Β απειλή δεν θα μπορέσει να κονταρο-χτυπηθεί στα ίσια -αντρίκια- με την Ολυμπιακή Ειρήνη
Που φέτος ονομάζεται "Αθήνα του δύο χιλιάδες τέσσερα" !
Αισθάνομαι περήφανος
Σε θεωρώ πατέρα
Ωχ ! αδύνατον να σηκώσω τόσο βάρος
Το έλλειμμά μου είναι τεράστιο !
Ευχαριστώ Μίλερ για το περίσσευμα
Της Ελληνικότητάς σου !
Ο Βασιλιάς Αγαμένων ζεί και σε περιμένει !

Χρήστος Ρουμελιώτης
Ερέτρια, 20 Οκτωβρίου 2003